Prostatectomie

Radicale Prostatectomie bij prostaatkanker

Bij een radicale of totale prostatectomie wordt de prostaat samen met de zaadblaasjes en de lymfeklieren operatief verwijderd. De operatie wordt uitgevoerd door de uroloog met als doel de patiënt te genezen. In het ideale geval dient er geen bijkomende of adjuvante behandeling volgen en blijft het PSA-gehalte onder 0,1 ng/ml.

De beste resultaten op oncologisch gebied worden nog steeds behaald met de klassieke open techniek: de open radicale prostatectomie. De ingreep is in het verleden weliswaar geassocieerd geweest met een hoge kans op impotentie en incontinentie. Dit komt enerzijds omdat de prostaat net tegenaan de sluitspier zit en anderzijds omdat er net nààst de prostaat een zenuw loopt die mee instaat voor een goede erectie.

prostaat overzicht

de prostaat zit tussen de blaas en de sluitspier, de zenuwen lopen er net langs.

Er wordt veel belang gehecht aan zenuwsparende technieken en aan blaashalssparende technieken. Zo worden steeds betere resultaten behaald en zijn er steeds minder mensen met incontinentie en impotentie. De open techniek wordt reeds tientallen jaren verricht zonder veel verandering in de techniek. De techniek staat immers op punt. Desalniettemin vereist een radicale prostatectomie van de patiënt wel een zekere bereidheid om door een mogelijk [intlink id=”109″ type=”page”]veeleisende periode[/intlink] te gaan. Indien de uroloog de risico’s op incontinentie en impotentie minimaliseert of verzwijgt, kan de patiënt achteraf het hier behoorlijk moeilijk mee hebben.

Het is echter niet te voorspellen of deze problemen zich effectief gaan voordoen na een radicale prostatectomie. Meestal herstelt de continentie zich snel; de potentie kan ook terugkomen of bewaard gebleven zijn. Echter wie vooraf denkt veel problemen te zullen hebben met deze gevolgen kan voor een andere behandeling opteren. Er zijn immers minder invasieve manieren om prostaatkanker te behandelen: brachy of externe bestraling. Men kan ook kiezen voor een afwachtende houding.

Intussen zijn er ook verschillende urologen die trachten met laparoscopie (kijkoperatie) en/of toepassen van robotchirurgie de functionele en oncologische resultaten van de radicale prostatectomie te verbeteren. Wat absoluut zeker is, is dat beschrijving van dergelijke techieken, tijdens het zogenaamde intake-gesprek veel indruk maakt op de patiënt. De lokale krant wordt op de hoogte gebracht als dergelijk apparaat wordt aangeschaft. Het klinkt allemaal erg goed en de techniek komt bovendien ‘uit Amerika’. De toestellen ogen indrukwekkend en ze laten bovendien toe zich te onderscheiden van de urologen in het naburig ziekenhuis …
De robot wordt gecommercialiseerd door het Amerikaanse bedrijf Intuitive Surgical. Totnogtoe kan men echter met deze technieken geen absolute verbetering aantonen. Het initiële enthousiasme onder urologen is dan ook intussen flink afgenomen. In sommige ziekenhuizen weigeren de urologen over te stappen op robotchirurgie omdat ze niet overtuigd zijn dat er betere resultaten mee te behalen zijn. Sommige ziekenfondsen klagen ook de erg hoge onkosten aan die deze techniek met zich meebrengt voor zowel maatschappij als patiënt. In 2008 verscheen in Knack een artikel dat nogal wat deining veroorzaakte onder de chirurgen die de robotchirurgie verkiezen.

Het voordeel van robotchirurgie is dat het operatieveld sterk vergroot wordt. (De chirurg kijkt op een schempje, verwijderd van de patiënt en ziet goed wat hij doet). Zo zou men betere resultaten kunnen behalen. Echter tot nog toe is dit dus nog niet aangetoond in studies. Een belangrijk nadeel is echter dat de chirurg niet voelt wat hij doet. Ook het verwijderen van de lymfeklieren (poortwachtklieren) wordt vaak niet uitgevoerd wegens tijdsdruk bij robotchirurgie. Bij de open techniek worden de klieren wel weggenomen.
Er is een vereniging die de urologen die deze techniek verkiezen groepeert. Zo wordt deze techniek verfijnd en misschien zal ooit de open techniek verlaten worden. Vooralsnog is dit niet het geval en hoe langer hoe meer lijkt het erop dat deze dag niet voor morgen is.

Het grote voordeel van een radicale prostatectomie op welke manier dan ook is dat men de prostaat volledig verwijdert, kapsel en (bij de open techniek althans) lymfeklieren inclusief.
De patholoog kan dan zeer precies beschrijven:

  • hoe groot de kanker in de prostaat is.
  • of de prostaatkanker door het kapsel is gegroeid (kapselinvasie)
  • of de tumor snel groeit of niet (Gleasonscore)
  • of de klieren microscopische uitzaaiingen bevatten.

De pathologische beschrijving laat toe om een vrij betrouwbare prognose naar overleving te geven. Indien de factoren eerder ongunstig zijn en de prognose dus ook ongunstig is, is dit initieel wel een harde dobber. Maar men kan nog altijd een bijkomende (adjuvante) behandeling met externe radiotherapie plannen.

De radicale prostatectomie (open , laparoscopisch of met robotchirurgie) is en blijft de hoeksteen van de behandeling van een niet uitgezaaide, zogenaamd gelocaliseerde, prostaattumor bij de prostaatkankerpatiënt met een goede levensverwachting.